Jednym z mniej zbadanych, a zarazem najbardziej frapuj±cych faktów w historii psychiatrii polskiej prze³omu XIX i XX wieku (mo¿na rzec – jej osobliwo¶ci±) jest dzia³alno¶æ wolnomularska czo³owych psychiatrów tego okresu – Rafa³a Radziwi³³owicza (1860-1929), Jana Mazurkiewicza (1871-1947), Witolda £uniewskiego (1881-1943) i Witolda Chod¼ki (1875-1954)

Rozwi±zane na mocy reskryptu carskiego z 1/13 sierpnia 1821 r. wolnomularstwo polskie ponownie odrodzi³o siê na pocz±tku XX wieku. Propaganda wolnomularska zaczê³a docieraæ do Polski pocz±wszy od 1905 r. W 1906 r. nak³adem „My¶li niepodleg³ej” Andrzej Niemojewski, kolega Radziwi³³owicza z okresu studiów w Dorpacie, znany dzia³acz wolnomy¶licielski wyda³ broszurê O masonerii i masonach. Szkic popularny. W tym¿e 1906 roku powsta³a paryska sekcja Polskiej Ligi Wolnej My¶li, bêd±ca prawdopodobnie rzecznikiem idei wolnomularskich. Ukazanie siê w 1908 r. monografii Szymona Askenazego £ukasiñski, za¶ wcze¶niej Popio³ów Stefana ¯eromskiego, (szwagra Rafa³a Radziwi³³owicza), wywo³a³o falê zainteresowania warsztatami „sztuki królewskiej”. Zwracano uwagê na nie, jako na – byæ mo¿e – najbardziej w³a¶ciw± formê organizacyjn± ruchu niepodleg³o¶ciowego, tym bardziej, ¿e mia³a ju¿ ona w Polsce swoj± tradycjê.